Thai chậm phát triển trong tử cung (IUGR – Intrauterine Growth Restriction) là tình trạng thai nhi không đạt được mức độ tăng trưởng mong muốn theo tuổi thai. Đây là một tình trạng nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi và có thể dẫn đến những biến chứng sức khỏe nghiêm trọng trong suốt thai kỳ và sau khi sinh. Phòng khám sản Hồng Hà chia sẻ với bạn một số thông tin về vấn đề này.
Đặc Điểm Của IUGR
IUGR được xác định khi:
- Trọng lượng của thai nhi dưới bách phân vị thứ 10 so với chuẩn tăng trưởng cho tuổi thai.
- Trọng lượng thai dưới 2.500 gram khi thai đủ tháng (37-42 tuần).
IUGR không phải là một bệnh lý độc lập mà là biểu hiện của các vấn đề cơ bản trong thai kỳ, có thể liên quan đến các yếu tố từ mẹ, thai nhi hoặc nhau thai.
Nguyên Nhân Gây IUGR
IUGR có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm yếu tố từ mẹ, thai nhi và nhau thai.
Nguyên Nhân Từ Mẹ
- Bệnh lý mẹ: Các bệnh lý như tăng huyết áp mạn tính, tiền sản giật, bệnh mạch máu (đái tháo đường, lupus ban đỏ hệ thống), và thiếu máu có thể làm giảm cung cấp dưỡng chất và oxy cho thai nhi.
- Thói quen sống: Hút thuốc lá, nghiện rượu, sử dụng chất kích thích, hoặc làm việc quá sức và căng thẳng kéo dài đều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của thai nhi.
- Yếu tố khác: Các nhiễm trùng thai kỳ (TORCH: Toxoplasma, Rubella, CMV, Herpes, Syphilis) hoặc tuổi mẹ quá trẻ (<18 tuổi) hoặc lớn tuổi (>35 tuổi) cũng là những yếu tố nguy cơ.
Nguyên Nhân Từ Thai Nhi
- Dị tật bẩm sinh hoặc bất thường nhiễm sắc thể: Các bất thường như trisomy 13, trisomy 18, hoặc trisomy 21 có thể gây ra sự phát triển kém của thai nhi.
- Nhiễm trùng thai nhi: Các nhiễm trùng như Cytomegalovirus (CMV) hoặc toxoplasma cũng có thể gây IUGR.
Nguyên Nhân Từ Nhau Thai và Dây Rốn
- Suy giảm chức năng bánh rau: Bánh rau nhỏ hoặc thoái hóa không cung cấp đủ dưỡng chất và oxy cho thai nhi.
- Bất thường dây rốn: Dây rốn có thể bị quấn quanh cổ, thắt nút, hoặc thiếu một trong các mạch máu, gây ảnh hưởng đến lưu thông máu.
- Hội chứng truyền máu song thai (TTTS): Đây là tình trạng khi hai thai nhi trong một thai kỳ song sinh không nhận đủ máu do sự mất cân bằng trong hệ thống tuần hoàn của nhau thai.
Cơ Chế Bệnh Sinh
- Suy giảm cung cấp dinh dưỡng và oxy: Khi bánh rau không phát triển đầy đủ hoặc bị tổn thương, khả năng cung cấp máu và oxy cho thai nhi sẽ bị giảm, dẫn đến sự phát triển kém.
- Suy giảm chuyển hóa của thai nhi: Thiếu hụt năng lượng để phát triển các cơ quan làm giảm sự phát triển của thai nhi.
- Hậu quả của IUGR: Nếu tình trạng xảy ra sớm trong thai kỳ, thai nhi sẽ có kích thước tế bào nhỏ (IUGR đối xứng), trong khi nếu tình trạng này xảy ra muộn hơn, số lượng tế bào sẽ giảm đi, dẫn đến IUGR không đối xứng.
Chẩn Đoán IUGR
Chẩn đoán IUGR chủ yếu dựa vào siêu âm và các xét nghiệm liên quan.
Lâm Sàng
- Đo chiều cao tử cung: Nếu chiều cao tử cung nhỏ hơn so với tuổi thai, đây là một dấu hiệu của sự phát triển không bình thường.
- Các yếu tố nguy cơ: Tiền sử bệnh lý nền, sảy thai, hoặc tiền sử thai nhi phát triển chậm đều là các yếu tố cần được lưu ý.
Siêu Âm
- Tính trọng lượng thai nhi: Dựa trên chỉ số sinh trắc học, nếu trọng lượng thai dưới bách phân vị thứ 10 so với tuổi thai, sẽ nghi ngờ là IUGR.
- Đánh giá Doppler: Siêu âm Doppler giúp đánh giá dòng chảy máu qua động mạch rốn và động mạch não giữa, cũng như chỉ số trở kháng bánh rau (PI), từ đó xác định mức độ lưu thông máu.
Các Xét Nghiệm Khác
- Kiểm tra nhiễm sắc thể: Nếu nghi ngờ bất thường di truyền, các xét nghiệm di truyền sẽ được thực hiện để xác định chính xác nguyên nhân gây IUGR.
Kết Luận
Thai chậm phát triển trong tử cung (IUGR) là một tình trạng nghiêm trọng có thể gây ra các biến chứng cho cả mẹ và thai nhi. Việc phát hiện và chẩn đoán sớm đóng vai trò quan trọng trong việc xác định các biện pháp can thiệp kịp thời, từ đó giúp bảo vệ sức khỏe của mẹ và sự phát triển của thai nhi.
